Thực hiện nhiều giải pháp sáng tạo trong nâng cao năng lực hệ thống phục hồi chức năng

Với 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp được đặt ra trong Chương trình phát triển hệ thống Phục hồi chức năng giai đoạn 2023-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Bộ Y tế đề nghị các đơn vị y tế có giải pháp sáng tạo, phù hợp để hoàn thành các mục tiêu của chương trình.

Ngày 18/8, Cục Quản lý Khám, chữa bệnh đã tổ chức Hội nghị triển khai Quyết định số 569/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình phát triển hệ thống Phục hồi chức năng giai đoạn 2023-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Hơn 7% dân số từ 2 tuổi trở lên là người khuyết tật cần phục hồi chức năng

Việt Nam là một trong những quốc gia có nhu cầu phục hồi chức năng lớn, tỷ lệ người khuyết tật cao, trên 7% dân số từ 2 tuổi trở lên là người khuyết tật. Hiện có khoảng 4 triệu người bị ảnh hưởng bởi chất độc hóa học; dân số già hóa, tỷ lệ người cao tuổi Việt Nam hiện nay là 11,9%.

Thời gian qua, mô hình bệnh tật thay đổi như chấn thương không chủ định, bệnh tim mạch, đột quỵ, bệnh tâm thần, đại dịch Covid-19… làm gia tăng số người cần phục hồi chức năng.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Lương Ngọc Khuê, Phó Chủ tịch Hội đồng Y khoa Quốc gia, Cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh, phục hồi chức năng là một trong các lĩnh vực không thể thiếu được của hệ thống y tế hoàn chỉnh.

Phục hồi chức năng là dịch vụ y tế dành cho người khuyết tật và bất kỳ người dân nào có vấn đề sức khỏe, bị khiếm khuyết hoặc chấn thương cấp tính hoặc mạn tính, khiến hoạt động chức năng bị hạn chế, bảo đảm người khuyết tật và người có nhu cầu phục hồi chức năng được tiếp cận dịch vụ phục hồi chức năng có chất lượng, toàn diện, liên tục, công bằng để nâng cao sức khỏe và phát triển xã hội bền vững.

Hiện tổ chức mạng lưới phục hội chức năng củng cố và phát triển từ Trung ương đến địa phương, 2 bệnh viện/trung tâm phục hồi chức năng tuyến trung ương; 38 bệnh viện phục hồi chức năng tuyến tỉnh và 25 bệnh viện phục hồi chức năng thuộc các bộ, ngành, trong đó bệnh viện thuộc Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội chiếm phần lớn; 550 khoa phục hồi chức năng thuộc bệnh viện đa khoa, chuyên khoa tuyến trung ương, tỉnh, huyện.

Hiện có trên 9.000/11.000 xã phân công cán bộ theo dõi công tác phục hồi chức năng; khoảng 25% số xã cung cấp dịch vụ phục hồi chức năng tại xã và phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng.

"Năng lực chuyên môn kỹ thuật ngày càng phát triển và nâng cao. Dịch vụ phục hồi chức năng được cung cấp ở tất cả các tuyến chăm sóc sức khỏe. Hiện tại, Bộ Y tế và Sở Y tế đã cấp chứng chỉ hành nghề phục hồi chức năng cho 2.431 cá nhân. Trong số đó, có 1.721 kỹ thuật viên. Có khoảng 7.200 người hiện được đào tạo về phục hồi chức năng.

Tuy nhiên, Phó Giáo sư Lương Ngọc Khuê cho biết, hiện ngành phục hồi cũng gặp nhiều khó khăn. Cơ sở vật chất đa số còn chật hẹp, thiếu các trang thiết bị hiện đại, nhiều cơ sở phục hồi chức năng chưa tiếp cận với người khuyết tật, chưa có lối đi cho người đi xe lăn, chưa có phiên dịch ngôn ngữ ký hiệu.

Nhân lực phục hồi chức năng còn thấp so với thế giới 0,25 cán bộ phục hồi chức năng/10.000 dân, trong khi Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo là 0,5-1 cán bộ phục hồi chức năng/10.000 dân.

Hiện nay, đã có 10 địa phương sáp nhập bệnh viện phục hồi chức năng vào bệnh viện y học cổ truyền làm giảm số lượng bệnh viện phục hồi chức năng; thiếu sự phối hợp, liên kết trong hoạt động chuyên môn; thiếu sự kiểm soát chất lượng của các cơ quan quản lý nhà nước về y tế trên địa bàn đối với cơ sở phục hồi chức năng thuộc các bộ, ngành khác quản lý.

Đặc biệt, các kỹ thuật can thiệp bằng dụng cụ phục hồi chức năng chưa được bảo hiểm y tế hỗ trợ, là gánh nặng với người khuyết tật và gia đình. Kinh phí thực hiện phục hồi chức năng cho người khuyết tật của các địa phương hầu như chưa bố trí hoặc nếu có thì rất ít địa phương bố trí kinh phí, nhất là công tác phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng…

Cần giải pháp sáng tạo, phù hợp thực hiện Chương trình phục hồi chức năng

Để từng bước tháo gỡ những khó khăn của hệ thống phục hồi chức năng, ngày 1/11/2019, Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa XII đã ban hành Chỉ thị số 39-CT/TW của về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác người khuyết tật; Quyết định số 753/QĐ-TTg ngày 03/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch thực hiện Chỉ thị số 39-CT/TW của Ban Bí thư là cơ sở quan trọng để Bộ Y tế triển khai xây dựng và trình Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Quyết định số 569/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình phát triển hệ thống Phục hồi chức năng giai đoạn 2023-2030, tầm nhìn đến năm 2050.

Để triển khai hiệu quả Quyết định số 569/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, tại hội nghị, Giáo sư, Tiến sĩ Trần Văn Thuấn, Thứ trưởng Y tế đề nghị các bộ, ban, ngành, địa phương, các cơ quan trung ương và địa phương, các tổ chức có liên quan nghiên cứu, bám sát quan điểm, mục tiêu, chỉ tiêu, nội dung nhiệm vụ, giải pháp và tổ chức thực hiện, nhiệm vụ cụ thể của các bộ, ngành địa phương, cơ quan đơn vị mình để xây dựng Kế hoạch thực hiện Chương trình phù hợp (Bộ Y tế đã có công văn 4560/BYT-KCB ngày 20/7/2023 hướng dẫn các địa phương xây dựng kế hoạch).

Các đơn vị bố trí đủ nguồn lực, cơ sở vật chất, thực hiện lồng ghép Chương trình này với các chương trình, nhiệm vụ, đề án, dự án khác để triển khai thực hiện tại địa phương.

Ủy ban nhân dân các cấp cần xây dựng và tổ chức thực hiện Chương trình phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng; tạo điều kiện để cơ quan, tổ chức và cá nhân tổ chức hoặc tham gia thực hiện hoạt động phục hồi chức năng dựa vào cộng đồng; tổ chức, theo dõi, kiểm tra, giám sát thực hiện chương trình. Định kỳ hằng năm, gửi báo cáo theo hướng dẫn về tình hình, kết quả thực hiện Chương trình về Bộ Y tế để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ.

Các cơ quan, đơn vị chuyên môn, viện nghiên cứu, trường đại học, các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh thuộc các bộ, ngành trung ương và địa phương cần nghiên cứu kỹ, chủ động, có giải pháp sáng tạo, phù hợp và các đề án dự án cụ thể cả về đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị lẫn nhân lực để thực hiện và hoàn thành các mục tiêu, chỉ tiêu của chương trình đề ra.

Hội Phục hồi chức năng Việt Nam, Hội Vật lý trị liệu Việt Nam, Liên hiệp Hội người khuyết tật Việt Nam... cùng chung tay động viên, khuyến khích hội viên tham gia thực hiện chương trình.

Bảo đảm người khuyết tật và người có nhu cầu được tiếp cận dịch vụ phục hồi chức năng có chất lượng, toàn diện, liên tục và công bằng, giảm tỷ lệ khuyết tật trong cộng đồng, góp phần vào sự nghiệp chăm sóc, bảo vệ, nâng cao sức khỏe nhân dân, bảo đảm an sinh xã hội, Chương trình phát triển hệ thống Phục hồi chức năng giai đoạn 2023-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã đưa ra các mục tiêu cụ thể đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050, với 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp, làm định hướng, cơ sở quan trọng để các ban, bộ, ngành, cơ quan, đơn vị, địa phương tổ chức thực hiện mạnh mẽ, đồng bộ, khẩn trương hơn hoạt động chăm sóc phục hồi chức năng trên toàn quốc.